ویتامین K که نام عمومی ویتامینی با ترکیبات شیمیایی مشترک 2-متیل-1 ، 4-نفتوکینون است، یک ویتامین محلول در چربی بوده که به طور طبیعی در برخی غذاها وجود دارد و به عنوان یک مکمل غذایی نیز می‌توان آن را مصرف کرد.
ویتامین K چه مقدار و چطور جذب بدن می‌شود؟
مانند ویتامین‌های محلول در چربی، ویتامین K از طریق عملکرد آنزیم‌های صفرا و پانکراس به میسل‌های مخلوط وارد و توسط انتروسیت‌های روده کوچک جذب می‌شود. از آنجا که این ویتامین به شیلومیکرون‌ها وارد شده، در مویرگ‌های لنفاوی ترشح می‌شود وبه کبد منتقل خواهد شد و در نهایت به لیپوپروتئین‌های با چگالی بسیار کم تبدیل می‌شود. ویتامین K در کبد و سایر بافت‌های بدن از جمله مغز، قلب، پانکراس و استخوان وجود دارد.
در گردش خون، ویتامین کا عمدتاً در لیپوپروتئین ها حمل می‌شود. توجه داشته باشید در مقایسه با سایر ویتامین‌های محلول در چربی، مقادیر بسیار کمی ویتامین K در خون گردش می‌کند و به سرعت متابولیزه و دفع می‌شود. بر اساس اندازه‌گیری‌های فیلوکینون، بدن تنها حدود 30 تا 40 درصد دوز فیزیولوژیکی خوراکی را حفظ می‌کند، در حالی که حدود 20 درصد از طریق ادرار و 40 تا 50 درصد در مدفوع از طریق صفرا دفع خواهد شد. این متابولیسم سریع باعث سطوح نسبتاً پایین ویتامین K خون و ذخایر بافتی در مقایسه با سایر ویتامین‌های محلول در چربی می‌شود.
اطلاعات کمی در مورد جذب و انتقالاین ویتامین تولید شده توسط باکتری‌های روده وجود دارد، اما تحقیقات نشان می‌دهد که مقادیر قابل توجهی از مناکینون‌های زنجیره بلند در روده بزرگ وجود دارد. اگرچه میزان ویتامین کا که بدن به این روش به دست می‌آورد نامشخص است، با این حال کارشناسان معتقدند که این مناکینون ها حداقل بخشی از نیاز بدن به ویتامین K را برآورده می‌کنند.
در بیشتر موارد، وضعیت این ویتامین به طور معمول ارزیابی نمی‌شود، مگر در افرادی که داروهای ضد انعقاد مصرف می‌کنند یا دارای اختلالات خونریزی هستند. تنها شاخص بالینی مهم وضعیت ویتامین K، زمان پروترومبین (زمان لخته شدن خون) است و تغییرات معمولی در دریافت این ویتامین به ندرت نشان داده شده است که زمان پروترومبین را تغییر می‌دهد.
در افراد سالم، غلظت فیلوکینون ناشتا در پلاسما بین 0.29 تا 2.64 نانومول در لیتر گزارش شده است. با این حال، مشخص نیست که آیا می‌توان از این معیار برای ارزیابی کمی وضعیت این ویتامین استفاده کرد یا خیر. افرادی که غلظت فیلوکینون پلاسما کمی کمتر از محدوده طبیعی دارند، هیچ نشانه بالینی کمبود ویتامین K نرا نشان نمی‌دهند، شاید به این دلیل که غلظت فیلوکینون پلاسما سهم مناکینون‌ها از رژیم غذایی و روده بزرگ را اندازه‌گیری نمی‌کند.
بررسی اجمالی ویتامین K
ویتامین K ویتامینی است که در سبزیجات سبز برگ، بروکلی و کلم بروکسل یافت می‌شود. نام ویتامین K از کلمه آلمانی “Koagulationsvitamin” گرفته شده است. انواع مختلفی ازاین ویتامین در سراسر جهان به عنوان دارو استفاده می‌شود. برای مثال ویتامین K1 (فیتونادیون) و ویتامین K2 (مناکینون) دو نوع پرمصرف این ویتامین هستند. ویتامین K1 به طور کلی شکل از این ویتامین است، چراکه سم کمتری دارد، سریع‌تر عمل می‌کند، اثربخشی بیشتری دارد و برای شرایط خاص بهتر عمل می‌کند.
ویتامین K بیشتر برای مشکلات لخته شدن خون استفاده می‌شود. به عنوان مثال، ویتامین K برای معکوس کردن اثرات داروهای رقیق کننده خون در صورت تجویز بیش از حد استفاده می‌شود. همچنین برای جلوگیری از مشکلات لخته شدن خون در نوزادانی که این ویتامین کافی ندارند نیز تجویز می‌شود. این ویتامین جهت درمان و پیشگیری از کمبود ویتامین کا تجویز می‌شود، وضعیتی که در آن بدن ویتامین K کافی ندارد.
نقش ویتامین K در بدن فراتر از انعقاد خون است، به طوری که برخی از محققان پیشنهاد کنند که مقادیر توصیه شده برای دریافت این ویتامین در رژیم غذایی افزایش یابد.
فواید ویتامین K و موارد استفاده و اثربخشی
ویتامین K یک ویتامین ضروری برای بدن است که برای لخته شدن خون، ساخت استخوان و سایر فرآیندهای استفاده می‌شود.
- جلوگیری از مشکلات خونریزی در نوزادان با سطح پایین ویتامین K: مصرف ویتامین K1 خوراکی یا تزریق به عضله به جلوگیری از مشکلات خونریزی در نوزادان کمک می‌کند.
- درمان و پیشگیری از مشکلات خونریزی در افراد با سطوح پایین پروترومبین: مصرف ویتامین K1 به صورت خوراکی یا تزریقی در ورید می‌تواند از مشکلات خونریزی در افرادی که سطح پروترومبین پایینی دارند به دلیل استفاده از برخی داروها پیشگیری و درمان کند.
- جلوگیری از کمبود فاکتورهای انعقادی وابسته به ویتامین K (VKCFD): مصرفاین ویتامین به صورت خوراکی یا تزریقی در رگ می‌تواند به جلوگیری از خونریزی در افراد مبتلا به VKCFD کمک کند.
- معکوس کردن اثرات وارفارین بیش از حد مورد مصرف شده:.مصرف ویتامین K1 به صورت خوراکی یا تزریق در ورید می‌تواند لخته شدن بیش از حد خون ناشی از وارفارین را معکوس کند.
- کاهش ابتلا به پوکی استخوان: احتمالا مصرف شکل خاصی از ویتامین K2 استحکام استخوان را بهبود بخشیده و خطر شکستگی استخوان را در اکثر زنان مسن با استخوان‌های ضعیف کاهش خواهد داد.
- اختلالات خونی (بتا تالاسمی): تحقیقات اولیه نشان می‌دهد که مصرف خوراکی ویتامین K2 همراه با کلسیم و ویتامین D می‌تواند توده استخوانی در کودکان مبتلا به این اختلال خونی را بهبود بخشد.
- سرطان پستان: مطالعات نشان داده که مصرف بیشتر ویتامین K2 در رژیم غذایی احتمالا کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه را در پی دارد.
- سرطان: برخی از تحقیقات نشان داده دریافت بیشتر ویتامین K2 کاهش خطر مرگ ناشی از سرطان را در پی خواهد داشت.
- بیماری قلبی. مصرف بیشتر ویتامین K2 در رژیم غذایی با کاهش خطر بیماری قلبی، عوامل خطر بیماری قلبی و مرگ ناشی از بیماری قلبی در مردان و زنان مسن مرتبط است. همچنین به نظر می‌رسد مصرف ویتامین K1 به عنوان مکمل از پیشرفت کلسیفیکاسیون کرونری(یک عامل خطر برای بیماری قلبی است) جلوگیری می‌کند.
- فیبروز سیستیک: افراد مبتلا به فیبروز کیستیک به دلیل مشکلاتی در هضم چربی ممکن است سطح این ویتامین پایینی داشته باشند. بنابراین احتمالا مصرف ترکیبی از ویتامین‌های A، D، E و K سطح آن را در افراد مبتلا به فیبروز کیستیک که در هضم چربی مشکل دارند، بهبود می‌بخشد.
- بثورات پوستی مرتبط با نوعی داروی سرطان: افرادی که نوع خاصی از داروهای ضد سرطان را دریافت می‌کنند اغلب دچار بثورات پوستی می‌شوند. تحقیقات اولیه نشان می‌دهد که استفاده از کرم حاوی ویتامین K1 به جلوگیری از بثورات پوستی در افرادی که این نوع داروها را دریافت می‌کنند، کمک می‌کند.
- کلسترول بالا: شواهد اولیه ای وجود دارد که ویتامین K2 ممکن است کلسترول را در افرادی که دیالیز می‌کنند با سطح کلسترول بالا کاهش دهد.
- سرطان کبد: با وجود اینکه مصرف ویتامین K2 از عود سرطان کبد جلوگیری نمی‌کند، اما برخی تحقیقات اولیه نشان داده که مصرف ویتامین K2 خطر ابتلا به سرطان کبد را در افراد مبتلا به سیروز کبدی کاهش خواهد داد.
- سرطان ریه. تحقیقات اولیه نشان می‌دهد که مصرف بیشتر ویتامین K2 از غذا با کاهش خطر ابتلا به سرطان ریه و مرگ ناشی از سرطان ریه مرتبط است.
- مولتیپل اسکلروزیس (MS): اینترفرون دارویی است که برای افراد مبتلا به ام اس تجویز می‌شود. این دارو اغلب باعث بثورات و سوزش پوست خواهد. تحقیقات اولیه نشان می‌دهد که استفاده از کرم ویتامین کا به طور متوسطی راش و سوزش را در افراد تحت درمان با اینترفرون کاهش می‌دهد.
- سرطان پروستات: تحقیقات اولیه نشان می‌دهد که مصرف بیشتر ویتامین K2 در رژیم غذایی، با کاهش خطر سرطان پروستات مرتبط است.
- روماتیسم مفصلی: مصرف ویتامین K2 همراه با داروهای آرتریت نشان داده تورم مفاصل را بهتر از مصرف داروهای آرتریت به تنهایی کاهش می‌دهد.
کمبود ویتامین K چه عوارضی دارد؟
کمبود این ویتامین تنها زمانی رخ می‌دهد که پروترومبین به دلیل کاهش فعالیت پروترومبین خون به طور قابل توجهی افزایش یابد. بنابراین، خونریزی از علائم عمومی کمبود ویتامین K خواهد بود. به خاطر داشته باشید که این اثرات تنها در موارد شدید رخ می‌دهد. از آنجایی که ویتامین K برای کربوکسیلاسیون استئوکلسین در استخوان مورد نیاز است، کمبود ویتامین K احتمالا معدنی شدن استخوان را کاهش داده و پوکی استخوان را در پی خواهد داشت.
در کودکان کمبود ویتامین K می‌تواند در چند هفته اول نوزادی به دلیل انتقال کم فیلوکینون جفتی، سطوح پایین فاکتور انعقاد و محتوای کم این ویتامین شیر مادر ایجاد شود. کمبود قابل توجه این ویتامین در بزرگسالان نادر است و معمولاً محدود به افراد مبتلا به اختلالات سوء جذب یا کسانی است که داروهایی مصرف می‌کنند که با متابولیسم ویتامین K تداخل دارند، می‌شود.
دلایل کمبود ویتامین K
کمبود ویتامین K می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
کمبود ویتامین K در رژیم غذایی
- یک رژیم غذایی بسیار کم چرب می‌تواند کمبود این ویتامین را ایجاد کند، زیرا ویتامین K زمانی که با مقداری چربی مصرف شود بهتر جذب می‌شود
- اختلالاتی که جذب چربی را مختل می‌کند و در نتیجه جذب این ویتامینرا کاهش می‌دهد (مانند انسداد مجاری صفراوی یا فیبروز کیستیک)
- داروهای خاص، از جمله داروهای ضد تشنج و برخی آنتی بیوتیک ها
- مصرف مقادیر زیاد روغن معدنی که ممکن است جذب ویتامین کا را کاهش دهد
علائم کمبود ویتامین K
علامت اصلی کمبود ویتامین K خونریزی است که می‌تواند به داخل پوست (باعث کبودی)، از بینی، از زخم، در معده یا در روده باشد. گاهی اوقات خونریزی در معده باعث استفراغ همراه با خون می‌شود.همچنین ممکن است خون در ادرار یا مدفوع دیده شود یا مدفوع سیاه رنگ باشد. علائم در نوزادان، خونریزی تهدید کننده زندگی در داخل یا اطراف مغز را شامل می‌شود. همچنین ابتلا به اختلالات کبدی خطر خونریزی را افزایش می‌دهد، زیرا فاکتورهای انعقادی در کبد ساخته می‌شوند.
گروه‌های در معرض خطر کمبود ویتامین K
گروه‌های زیر جزو گروه‌هایی هستند که احتمالاً وضعیت ویتامین کا ناکافی دارند.
نوزادانی که در بدو تولد با ویتامین K درمان نمی‌شوند
انتقال ویتامین K در جفت ضعیف است و خطر کمبوداین ویتامین را در نوزادان تازه متولد شده افزایش می‌دهد. در طول چند هفته اول زندگی، کمبود آن می‌تواند باعث خونریزی ناشی از کمبود ویتامین K (VKDB) شود، وضعیتی که قبلا به عنوان بیماری خونریزی دهنده کلاسیک نوزادان شناخته می شد. VKDB با خونریزی در ناف، دستگاه گوارش، پوست، بینی یا سایر نقاط همراه است. VKDB هنگامی که در هفته اول زندگی رخ می‌دهد به عنوان “اوایل VKDB” شناخته می‌شود. “VKDB دیرهنگام” در سنین 2 تا 12 هفتگی، به ویژه در نوزادانی که فقط با شیر مادر تغذیه می‌شوند، به دلیل محتوای کم این ویتامین شیر مادر یا در نوزادان مبتلا به مشکلات سوء جذب (مانند زردی کلستاتیک یا فیبروز کیستیک) رخ می‌دهد. VKDB، به ویژه VKDB دیررس، همچنین می‌تواند به صورت خونریزی داخل جمجمه ناگهانی ظاهر شود که میزان مرگ و میر بالایی دارد. برای جلوگیری از VKDB، آکادمی اطفال آمریکا تجویز یک دوز عضلانی واحد 0.5 تا 1 میلی گرم (میلی گرم) ویتامین K1 را در بدو تولد توصیه می‌کند.
افراد مبتلا به اختلالات سوء جذب
افراد مبتلا به سندرم‌های سوء جذب و سایر اختلالات گوارشی، مانند فیبروز کیستیک، بیماری سلیاک، کولیت اولسراتیو و سندرم روده کوتاه، ممکن است ویتامین کا را به درستی جذب نکنند. وضعیتاین ویتامین همچنین می‌تواند در بیمارانی که تحت عمل جراحی چاقی قرار گرفته‌اند پایین باشد، اگرچه علائم بالینی ممکن است وجود نداشته باشد. این افراد ممکن است نیاز به نظارت بر وضعیتاین ویتامین و در برخی موارد مکمل ویتامین کا داشته باشند.
تشخیص کمبود ویتامین K
آزمایشات خون: خونریزی غیرطبیعی در افراد مبتلا به بیماری‌هایی که آنها را در معرض خطر قرار می‌دهد، به کمبود ویتامین K می‌انجامد.آزمایش خون برای اندازه گیری سرعت لخته شدن خون کمک کننده است.
اثرات جانبی استفاده از ویتامین K
دو شکل از این ویتامین (ویتامین K1 و ویتامین K2) زمانی که به صورت خوراکی مصرف شد یا به صورت وریدی تزریق شود، برای اکثر افراد بی خطر خواهد بود. اکثر افراد با مصرف روزانه ویتامین K به مقدار توصیه شده، هیچ عارضه جانبی را تجربه نمی‌کنند. اما برخی از افراد ناراحتی معده یا اسهال را تجربه می‌کنند.
یاد آور می‌شویم که ویتامین K1 زمانی که به عنوان کرم حاوی 0.1درصد استفاده شود، برای اکثر افراد ایمن است.
اقدامات احتیاطی و هشدارهای ویژه درباره ویتامین K
- بارداری و شیردهی: در صورتی که ویتامین K به مقدار توصیه شده در روز مصرف شود، برای زنان باردار و شیرده بی‌خطر است. با این حال در صورت مصرف مقادیر بالاتر باید با متخصص مشورت شود.
- کودکان: ویتامین K1 زمانی که به صورت خوراکی و یا از طریق تزریق مصرف احتمالاً برای کودکان بی‌خطر است.
- مبتلایان به دیابت: ویتامین K1 احتمالا سطح قند خون را کاهش می‌دهد. اگر دیابت دارید و ویتامین K1 مصرف می کنید، سطح قند خون خود را کنترل کنید.
- مبتلایان به بیماری کلیوی: اگر به دلیل بیماری کلیوی تحت درمان دیالیز هستید، ویتامین K بیش از حد می‌تواند مضر باشد.
- مبتلایان به بیماری کبد: ویتامین کا برای درمان مشکلات لخته شدن ناشی از بیماری شدید کبد موثر نیست. همچنین دوزهای بالای این ویتامین می‌تواند مشکلات لخته شدن خون را در این افراد بدتر کند.
- مبتلایان به کاهش ترشح صفرا: افراد مبتلا به کاهش ترشح صفرا که این ویتامین را مصرف می‌کنند ممکن است برای اطمینان از جذب این ویتامین نیاز به مصرف نمک‌های صفراوی مکمل همراه با ویتامین K داشته باشند.
تداخلات دارویی با ویتامین K
ویتامین K با چند دارو تداخل دارد. علاوه بر این، برخی داروها می‌توانند تأثیر نامطلوبی بر سطح این ویتامین داشته باشند. چند نمونه در زیر ارائه شده است. افرادی که این داروها و سایر داروها را به طور منظم مصرف می‌کنند باید وضعیت ویتامین کا خود را با پزشک در میان بگذارند.
وارفارین (Coumadin®) و داروهای ضد انعقاد مشابه
ویتامین K می‌تواند یک تداخل جدی و بالقوه خطرناک با داروهای ضد انعقاد مانند وارفارین (Coumadin®) و همچنین فن پروکومون، آسنوکومارول و تیوکلومارول داشته باشد که معمولاً در برخی از کشورهای اروپایی استفاده می‌شود. این داروها با فعالیت این ویتامین مخالفت می‌کنند و منجر به کاهش فاکتورهای انعقادی وابسته به این ویتامین می‌شوند. افرادی که وارفارین و داروهای ضد انعقاد مشابه مصرف می‌کنند نیاز به دریافت مداوم ویتامین K از غذا و مکمل ها دارند زیرا تغییرات ناگهانی در دریافت ویتامین کا می‌تواند اثر ضد انعقادی را افزایش یا کاهش دهد
آنتی بیوتیک ها
آنتی بیوتیک ها می‌توانند باکتری‌های تولید کننده ویتامین K را در روده از بین ببرند و به طور بالقوه وضعیت آن را کاهش دهند. این اثر ممکن است با آنتی بیوتیک‌های سفالوسپورین، مانند سفوپرازون (Cefobid®) بارزتر باشد، زیرا این آنتی بیوتیک ها همچنین ممکن است عملکرد این ویتامین را در بدن مهار کنند [6،46]. مکمل‌های ویتامین کا معمولاً مورد نیاز نیستند مگر اینکه مصرف آنتی‌بیوتیک طولانی‌تر (بیش از چند هفته) و همراه با مصرف ضعیف این ویتامین باشد.
تسکین دهنده‌های اسید صفراوی
جداسازهای اسید صفراوی، مانند کلستیرامین (Questran®) و کلستیپول (Colestid®)، برای کاهش سطح کلسترول با جلوگیری از جذب مجدد اسیدهای صفراوی استفاده می‌شود. آنها همچنین می‌توانند جذب ویتامین K و سایر ویتامین‌های محلول در چربی را کاهش دهند، اگرچه اهمیت بالینی این اثر مشخص نیست. وضعیت این ویتامین باید در افرادی که این داروها را مصرف می‌کنند، کنترل شود، به ویژه زمانی که داروها برای سال ها استفاده می‌شوند.
اورلیستات
Orlistat یک داروی کاهش وزن است که هم به عنوان داروی بدون نسخه (Alli®) و هم با نسخه (Xenical®) در دسترس است. جذب چربی رژیم غذایی توسط بدن را کاهش می‌دهد و با انجام این کار، می‌تواند جذب ویتامین‌های محلول در چربی مانند این ویتامین را نیز کاهش دهد. ترکیب ارلیستات با وارفارین درمانی ممکن است باعث افزایش قابل توجهی در زمان پروترومبین شود. در غیر این صورت، اورلیستات معمولاً اثر بالینی قابل توجهی بر وضعیت این ویتامین ندارد، اگرچه پزشکان معمولاً توصیه می‌کنند که بیمارانی که اورلیستات مصرف می‌کنند از مکمل‌های مولتی ویتامین حاوی این ویتامین استفاده کنند.
میزان مصرف ویتامین K برای بزرگسالان
داده‌های نظرسنجی ملی سلامت و تغذیه (NHANES) نشان می‌دهد که:
- در میان کودکان و نوجوانان 2 تا 19 ساله، متوسط دریافت روزانه این ویتامین از غذاها 66 میکروگرم است در بزرگسالان 20 ساله و بالاتر، متوسط دریافت روزانه ویتامین K از غذاها 122 میکروگرم برای زنان و 138 میکروگرم برای مردان است
- وقتی هم غذاها و هم مکمل ها در نظر گرفته می‌شوند، میانگین دریافت روزانه این ویتامین به 164 میکروگرم برای زنان و 182 میکروگرم برای مردان افزایش می‌یابد
ویتامین K خوراکی
- برای پوکی استخوان: فرم MK-4 ویتامین K2 در دوزهای 45 میلی گرم در روز مصرف و ویتامین K1 در دوزهای 10-1 میلی گرم در روز
- برای کمبود فاکتورهای انعقادی وابسته به ویتامین :K 10میلی گرم ویتامین K 2 تا 3 بار در هفته
- برای معکوس کردن اثرات وارفارین: یک دوز واحد 1-5 میلی گرم معمولاً برای معکوس کردن اثرات مصرف بیش از حد وارفارین
ویتامین K تزریقی
- برای کمبود فاکتورهای انعقادی وابسته به ویتامین :K 10 میلی گرم این ویتامین به داخل سیاهرگ
- برای معکوس کردن اثرات وارفارین: معمولاً از یک دوز 0.5-3 میلی گرم
میزان مصرف ویتامین K برای کودکان
ویتامین K خوراکی
برای پیشگیری از مشکلات خونریزی در نوزادان با سطوح پایین این ویتامین (بیماری هموراژیک): 1-2 میلی گرم ویتامین K1 در سه دوز طی 8 هفته
ویتامین K تزریقی
برای جلوگیری از مشکلات خونریزی در نوزادان با سطوح پایین این ویتامین (بیماری خونریزی): 1 میلی گرم ویتامین K1
توجه* اطلاعات علمی کافی برای تعیین میزان توصیه شده در رژیم غذایی (RDAs) برای این ویتامین وجود ندارد، بنابراین توصیه‌های مصرف روزانه کافی (AI) به جای آن شکل گرفته است:
AI ها عبارتند از:
- نوزادان 0-6 ماه، 2 میکروگرم
- نوزادان 6-12 ماه، 2.5 میکروگرم
- کودکان 1-3 ساله 30 میکروگرم
- کودکان 4-8 سال، 55 میکروگرم
- کودکان 9-13 ساله 60 میکروگرم
- نوجوانان 14-18 سال (از جمله کسانی که باردار هستند یا شیرده هستند)، 75 میکروگرم
- مردان بالای 19 سال، 120 میکروگرم
- زنان بالای 19 سال (از جمله زنان باردار و شیرده)، 90 میکروگرم
ویتامین K و رژیم‌های غذایی سالم
از آنجایی که غذاها مجموعه‌ای از مواد مغذی و سایر اجزای مفید را برای سلامتی فراهم می‌کنند، نیازهای تغذیه‌ای باید در درجه اول از طریق غذاها برآورده شوند. در برخی موارد، غذاهای غنی‌شده و مکمل‌های غذایی زمانی مفید هستند که پاسخگویی به نیازهای یک یا چند ماده مغذی غیرممکن باشد (مثلاً در مراحل خاص زندگی مانند بارداری).
دستورالعمل‌های غذایی برای آمریکایی ها یک الگوی غذایی سالم را به این صورت توصیف می‌کند که:
- انواع سبزیجات؛ میوه ها، غلات (حداقل نصف غلات کامل)، شیر، ماست و پنیر بدون چربی و کم چرب؛ و روغن ها
- بسیاری از سبزیجات منابع عالی و برخی از میوه‌ها و آب میوه‌ها حاوی ویتامین K هستند. پنیر نیز حاوی این ویتامین است.
- انواع غذاهای پروتئینی مانند گوشت بدون چربی. تخم مرغ، غذای دریایی، لوبیا، نخود و عدس، آجیل و دانه ها، و محصولات سویا
- سویا و آجیل نیز حاوی این ویتامین هستند.
مکمل‌های غذایی ویتامین K
ویتامین K در اکثر مکمل‌های مولتی ویتامین ,مولتی مینرال، معمولاً در مقادیر کمتر از 75 درصد DV وجود دارد. همچنین در مکمل‌های غذایی حاوی این ویتامین چند ماده مغذی دیگر، اغلب کلسیم، منیزیم و یا ویتامین D موجود است. برخی از آنها 4050 میکروگرم (5063 درصد DV) یا مقدار بسیار بالایی دیگر را ارائه می‌دهند.
چندین شکل از این ویتامین در مکمل‌های غذایی استفاده می‌شود، از جمله ویتامین K1 به عنوان فیلوکینون یا فیتونادیون (شکل مصنوعی ویتامین K1) و ویتامین K2 به عنوان MK-4 یا MK-7. اطلاعات کمی در مورد فراهمی زیستی نسبی اشکال مختلف مکمل‌های ویتامین K موجود است.
اهمیت ویتامین K برای کودک
کمبود ویتامین K بیشتر در نوزادان، به ویژه آنهایی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، دیده می‌شود. کمبود می‌تواند باعث خونریزی شود. بنابراین، به همه نوزادان تازه متولد شده باید این ویتامین تزریق شود. مکمل‌های ویتامین K که از طریق دهان یا تزریق زیر پوست مصرف می‌شوند می‌توانند کمبود را برطرف کنند.
ویتامین K دو شکل دارد:
- فیلوکینون: این شکل در گیاهان وجود دارد و در رژیم غذایی مصرف می‌شود. این ویتامین وقتی با چربی مصرف شود بهتر جذب می‌شود. لازم به ذکر است که فیلوکینون سمی نیست.
- مناکینون: این شکل توسط باکتری‌های موجود در روده تولید می‌شود، اما مقدار آن ناچیز است. در برخی کشورها از این فرم برای مکمل استفاده می‌شود.
ویتامین K به لخته شدن خون کودک کمک و از خونریزی جدی جلوگیری می‌کند. نوزادان در دوران بارداری این ویتامین کافی را به طور طبیعی از مادر دریافت نمی‌کنند همچنین شیر مادر سطوح کافی ویتامین k را برای نوزادان فراهم نمی‌کند در نتیجه منجر به کمبود این ویتامین در نوزادان خواهد شد.
اگر کودک شما کمبود ویتامین k را داشته باشد، در معرض خطر ابتلا به بیماری به نام خونریزی ناشی از کمبود ویتامین K یا VKDB است. در حالی که VKDB نادر است، اما می‌تواند بسیار جدی باشد، زیرا می‌تواند باعث خونریزی بیش از حد نوزادان شود و ممکن است باعث خونریزی در مغز آنها شود. این وضعیت ممکن است منجر به آسیب مغزی و حتی مرگ نیز شود.
ویتامین K چگونه برای کودکان تجویز می‌شود؟
ویتامین K معمولاً به صورت یکبار تزریق در ماهیچه ساق پای کودک بلافاصله پس از تولد تجویز می‌شود. اگر تزریق را ترجیح نمی‌دهید، می‌توانید قطره‌های مایع این ویتامین را برای کودک استفاده کنید. توجه به این نکته ضروری است که قطره‌های خوراکی ویتامین k به اندازه تزریقی از آن توسط بدن جذب نمی‌شوند، بنابراین 3 دوز این ویتامین خوراکی مورد نیاز خواهد بود. اولین دوز در بدو تولد، دومی در 3 تا 5 روزگی و سومی در 4 هفتگی تجویز خواهد شد.
تزریق ویتامین k نسبت به قطره‌های خوراکی برای همه نوزادان ارجحیت دارد. برخی از نوزادان نمی‌توانند این ویتامین خوراکی دریافت کنند، مثلاً اگر مادر در دوران بارداری از داروهای خاصی استفاده می‌کرده، یا اگر نوزاد نارس باشد.
آیا همه نوزادان می‌توانند ویتامین K مصرف کنند؟
این انتخاب شماست که به کودکتان ویتامین K بدهید یا نه. با این حال، دادن ویتامین k به نوزاد یک راه آسان برای جلوگیری از یک بیماری بسیار جدی است. همه نوزادان می‌توانند این ویتامین مصرف کنند. اگر نوزاد شما نارس یا بسیار کوچک است، ممکن است به دوز کمتری از آن نیاز داشته باشد. البته باید این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.
آیا ویتامین K برای کودکان عوارضی دارد؟
ویتامین K در نوزادان با عوارض جانبی همراه نیست و بیش از 30 سال است که به نوزادان استرالیایی داده می‌شود. مطالعات بررسی کرده اند که آیا ارتباطی بین این ویتامین تزریقی و سرطان‌های دوران کودکی وجود دارد یا خیر. پزشکان و دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که تزریق آن برای نوزادان بی خطر است و هیچ ارتباطی بین ویتامین K و سرطان دوران کودکی وجود ندارد.
اگر کودک شما ویتامین K تزریق نکرده است یا یک دوره کامل 3 دوز قطره خوراکی این ویتامین نداشته است، مهم است که مراقب موارد زیر باشید:
- خونریزی یا کبودی غیر قابل توضیح
- علائم زردی بعد از 3 هفتگی
*توجه : اگر کودک شما مشکلات کبدی دارد، حتی اگر دوز توصیه شده این ویتامین خود را مصرف کرده باشد، ممکن است در معرض خطر خونریزی بیشتری باشد.